Bùng nổ livestream bán hàng không lành mạnh tại Việt Nam trên các nền tảng mạng xã hội

Trong những năm gần đây, việc bùng nổ livestream bán hàng trên các nền tảng mạng xã hội đã trở thành một hiện tượng không thể bỏ qua tại Việt Nam. Phương thức kinh doanh này không chỉ đơn thuần là một công cụ tiếp thị mà còn là một nền tảng mạnh mẽ giúp các doanh nghiệp và cá nhân kết nối trực tiếp với khách hàng. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ của livestream bán hàng cũng đồng thời mở ra hàng loạt thách thức và câu hỏi về tính chuyên nghiệp, đạo đức nghề nghiệp và an toàn thông tin trong hoạt động kinh doanh trực tuyến

Livestream bán hàng không lành mạnh trên các nền tảng mạng xã hội tại Việt Nam đang trở thành vấn đề nổi bật trong thời gian gần đây. Dưới đây là một số trường hợp livestream bạn có thể chưa biết:

1. Vi phạm bản quyền và hàng giả:

Có nhiều trường hợp livestream bán hàng bao gồm hàng giả, hàng nhái, không có nguồn gốc rõ ràng. Nội dung livestream thường không chịu sự kiểm duyệt cẩn thận, dẫn đến việc bán hàng vi phạm bản quyền hoặc không đảm bảo chất lượng.

Các livestreamer thường quảng cáo các sản phẩm thời trang, mỹ phẩm, điện tử có nhãn hiệu nổi tiếng với giá rẻ hơn thị trường. Tuy nhiên, sản phẩm thường không có nguồn gốc rõ ràng, có thể là hàng giả hoặc hàng nhái không được phép.

Một số livestreamer bán áo sơ mi, túi xách, giày dép giả mạo các thương hiệu như Adidas, Nike, Gucci với giá rẻ hơn so với hàng chính hãng, nhưng không cung cấp giấy tờ chứng nhận nguồn gốc hoặc chất lượng sản phẩm.

Theo báo cáo từ Cục Bảo vệ Quyền lợi Người tiêu dùng (Bộ Công Thương), trong năm 2023, đã có hàng trăm vụ vi phạm liên quan đến livestream bán hàng không rõ nguồn gốc và hàng giả. Đây là một con số đáng lo ngại cho ngành bán lẻ điện tử và thương mại điện tử tại Việt Nam.

Một nghiên cứu từ Viện Công nghệ và Thương mại Việt Nam cho thấy hơn 60% các livestream bán hàng điện tử không tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng và quản lý chất lượng hàng hóa.

2. Lừa đảo và không đúng hình ảnh quảng cáo

Các livestreamer thường có xu hướng quảng cáo sản phẩm với mô tả và hình ảnh không chính xác so với thực tế. Điều này dẫn đến việc người tiêu dùng mua sản phẩm không như mong đợi.

Livestreamer thường giới thiệu các sản phẩm mỹ phẩm không có nguồn gốc rõ ràng, hoặc là hàng giả, không đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn và chất lượng.

Có những trường hợp nổi bật khi sản phẩm được bán qua livestream không có dấu vết xuất xứ, dẫn đến lo ngại về an toàn vệ sinh và chất lượng của sản phẩm. Livestreamer quảng cáo mỹ phẩm với kết quả làn da không thực tế, khiến người mua cảm thấy thất vọng sau khi sử dụng. 

3. Bán hàng chuyên nghiệp nhưng không trung thực về sản phẩm

Một số doanh nghiệp sử dụng livestream bán hàng với thông tin và cam kết không đúng sự thật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu.

Livestream bán laptop với thông số kỹ thuật “đã được nâng cấp” nhưng thực tế không phải vậy khi sản phẩm được nhận.

Theo một báo cáo từ Bộ Công Thương Việt Nam, trong năm 2023, có khoảng 30% người tiêu dùng cho biết họ đã mua phải hàng hóa không đúng với mô tả trong các buổi livestream bán hàng.

Một khảo sát từ Cục Quản lý Cạnh tranh và Bảo vệ Người tiêu dùng (VCCA) cho thấy, khoảng 25% khiếu nại từ người tiêu dùng liên quan đến mua hàng qua livestream, trong đó 60% là về sản phẩm công nghệ và điện tử.

Tháng 5/2023, một công ty bán lẻ công nghệ đã bị phát hiện lừa đảo khi bán laptop với thông tin nâng cấp RAM và SSD. Khoảng 200 khách hàng đã khiếu nại rằng sản phẩm họ nhận được không đúng với cam kết. Một chiến dịch kiểm tra của Bộ Công Thương vào tháng 10/2023 đã phát hiện ra một số doanh nghiệp livestream bán hàng công nghệ với thông tin sai lệch, gây thiệt hại cho khoảng 1500 khách hàng.

4. Pháp lý và không có giấy tờ hợp pháp:

Theo Luật Thuế VAT Việt Nam, mọi hoạt động kinh doanh bao gồm bán hàng phải có hóa đơn VAT để chứng minh thu nhập và nghĩa vụ thuế. Tuy nhiên, nhiều livestreamer bán hàng không cung cấp hóa đơn VAT cho người mua.Các cá nhân hoặc tổ chức sử dụng livestream để bán hàng nhưng không có giấy tờ pháp lý hoặc không tuân thủ các quy định pháp luật liên quan.

Có trường hợp livestream bán hàng điện tử nhưng không có hóa đơn VAT, không có chứng nhận chất lượng.

Tình trạng này đặc biệt phổ biến trong các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, và TikTok, nơi các cá nhân và doanh nghiệp thường xuyên tổ chức livestream để bán hàng mà không có sự kiểm tra chặt chẽ từ phía nền tảng về tính hợp pháp của hoạt động kinh doanh.

Các vấn đề trên chỉ ra sự cần thiết của việc kiểm soát và quản lý livestream bán hàng để đảm bảo sự minh bạch và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng tại Việt Nam.

Mặc dù vậy, livestream bán hàng cũng mang lại nhiều lợi ích. Đối với người bán, đây là một kênh tiếp thị hiệu quả và chi phí thấp. Đối với người tiêu dùng, livestream mang lại sự tiện lợi khi có thể trực tiếp xem sản phẩm, hỏi đáp và nhận được phản hồi nhanh chóng từ người bán.

Để đảm bảo sự phát triển bền vững của mô hình này tại Việt Nam, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các nền tảng mạng xã hội, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhằm đưa ra các quy định rõ ràng, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và tăng cường minh bạch trong hoạt động livestream bán hàng. Chỉ thông qua việc đảm bảo tính chất đúng đắn và minh bạch của livestream bán hàng, chúng ta mới có thể khai thác hết tiềm năng của công nghệ này mà không gây hậu quả phụ cho xã hội và người tiêu dùng.